Jan Kochanowski, herbu Korwin (ur. 1530 w Sycynie koło Radomia, zm. 22 sierpnia 1584 w Lublinie) – wybitny poeta staropolski.
Pochodził ze szlacheckiej rodziny Kochanowskich, był synem Piotra Kochanowskiego, sędziego sandomierskiego i Anny Białaczowskiej.
Edukacja i podróże
Studia rozpoczął na Akademii Krakowskiej w 1544, zaś w latach 1551-1552 studiował w Królewcu, skąd wyjechał do Włoch, do Padwy. Na tamtejszym uniwersytecie zetknął się z takimi umysłami jak Francesco Robortelo, jak i ze studiującymi tam Polakami: Łukaszem Górnickim, Andrzejem Trzecieskim i Andrzejem Patrycym Nideckim. Studia, podróże i kontakty z uczonymi i humanistami dały Kochanowskiemu wiedzę filologiczną, humanistyczną oraz ogładę i wprawę literacką.
Pisał już we Włoszech drobne utwory po łacinie. W tamtym okresie powstała także pieśń Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary.
W latach 1555-1556 przebywał ponownie w Królewcu, by następnie w latach 1556-1559 odbyć dwie kolejne podróże do Włoch. Stamtąd drogą poprzez Francję (gdzie zetknął się z Ronsardem) i Niemcy wrócił już na stałe do Polski.
Działalność na polskich dworach
W kraju przebywał na dworach, m.in. Jana Firleja i biskupa Filipa Padniewskiego. Dzięki poparciu kanclerza Piotra Myszkowskiego dostał się na dwór Zygmunta Augusta, gdzie ok. 1564 r. mianowano go sekretarzem królewskim.
Służył królowi podczas burzliwych sejmów, zajmował się działaniami politycznymi, czego ślady widać w jego utworach. Oddał znaczne usługi w trakcie przygotowań do wyprawy na Moskwę w 1568 r.
Przy dworze Zygmunta II Augusta służył do 1574 r. Opisywał ważne dla Ojczyzny wydarzenia, w tym drugi hołd pruski księcia Albrechta II Fryderyka Hohenzollerna u stóp Zygmunta II Augusta, unię Korony i Litwy (1569).
Czarnolas
Z dworem Korony rozstał się po wyborze nowego króla Henryka Walezego i w 1574 r. osiedlił się na wsi w Czarnolesie. Po ślubie z Dorotą Podlodowską ok. 1574 r., Kochanowski spędził w Czarnolesie żywot ziemianina.
Po śmierci Zygmunta Augusta brał udział w sejmie elekcyjnym i zyskał łaski kanclerza Stefana Batorego, Jana Zamoyskiego. W tym okresie powstała Odprawa posłów greckich, a wkrótce po niej parafraza Psałterz Dawidów (1579), zaczerpnięta z Wulgaty. Największą pamięć zyskał dzięki Trenom, napisanym po śmierci córki, Orszulki Kochanowskiej.
Zmarł nagle z zawału mięśnia sercowego Lublinie 22 sierpnia 1584, a pochowany został w Zwoleniu, niedaleko którego leży Czarnolas.
Wikiźródła
Zobacz w Wikiźródłach teksty autorstwa Jana Kochanowskiego
Wikicytaty
Zobacz w Wikicytatach kolekcję cytatów z Jana Kochanowskiego